نشست تخصصی بررسی اندیشه‌های کلامی آیت‌الله مروارید در مشهد برگزار شد

 این نشست با حضور جمعی از علما و طلاب حوزه علمیه خراسان به میزبانی مرکز تخصصی حوزوی حضرت ولیعصر(عج) مشهد برگزار شد.

آیت‌الله حسنعلی مروارید(ره) الگوی الهام‌بخش برای نسل امروز حوزه است

رییس پژوهشکده معارف اهل بیت(ع) در این نشست گفت: تردیدی نیست که مکتب معارفی خراسان یا به تعبیری همان «مکتب تفکیک» یکی از امتدادهای جریان کلامی مکتب امامیه است و فهرستی از آرا و تفکرات این مکتب، موید این مطلب است.

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی به نقش آفرینی آیت الله مروارید در این حوزه معارفی پرداخت و افزود: در مکتب معارفی خراسان تلاش شده ۲ نحله فکری در جریان کلامی نقلی و عقلی با هم جمع شوند تا از عناصر برجسته در هر تفکر کلامی بهره گرفته شود و اصولا ارزش فعالیت علمای خراسانی در مکتب معارفی خراسان نیز همین موضوع است.

وی با اشاره به اندیشه های بنیادین میرزای اصفهانی در موضوع مکتب تفکیک ادامه داد: آیت الله مروارید در ارتباط مستقیم با میرزا مهدی اصفهانی بهترین تاثیر و برداشت را داشته است و بهره گیری های معرفتی کامل و ارزشمندی از تدریس ایشان برده است.

مکتب تفکیک (مکتب مشهد یا مکتب معارفی خراسان)، مکتبی در علوم مذهبی شیعی است که پیروانش بر تفکیک آموزه‌های فلسفی از روش‌های دین‌شناسی تأکید دارند.

این مکتب منتج از آموزه‌های میرزای اصفهانی در مشهد شکل گرفت.

عنوان مکتب تفکیک نخستین بار به قلم محمدرضا حکیمی طی مقاله‌ای با همین نام در شمارهٔ ۱۲، سال نهم کیهان فرهنگی، در اسفند ۱۳۷۱ معرفی شده و شهرت یافت.

پس از آن و در سال ۱۳۷۵ وی کتابی با همین نام منتشر کرد و در آن به تفسیر دیدگاه‌های این مکتب و معرفی بنیان‌گذاران آن پرداخت.

این مکتب در ابتدای انقلاب ایران در بازداری ترویج رسانه‌ای بعضی برنامه‌های با موضوع عرفان اصطلاحی تأثیر داشت و هنوز هم مواضع علمی – انتقادی نسبت به شیوه‌های مصطلح فلسفه و عرفان اسلامی دارد.

رییس بنیاد بین المللی امامت اظهار کرد: مروارید در برخورد با اندیشه های دیگران نگاه اجتهادی داشت که از جنبه های بارز شخصیت ایشان است.

دکتر سبحانی به جامعیت شخصیت مروارید اشاره کرد و ادامه داد: امیدوارم محصولات منتشر شده از این نکوداشت مطالعه شود، چراکه شخصیت ایشان الگوی قابل تاملی در ابعاد معرفتی برای نسل امروز است.

وی گفت: مروارید کسی است که مبانی معرفتی را از اندیشه تا عمل در زندگی خود پیاده کرده است، از سلوک فردی علمی و اخلاقی تا سلوک اجتماعی و مسایل عامه و رسیدگی به امور مردم از مروارید شخصیتی ساخته که امروز به عنوان منبعی درس آموز برای همگان مطرح شده است.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد بیابانی از محققان و مدرسان کلام اسلامی نیز در این کارگاه تخصصی به بحث اراده و قضا و قدر الهی پرداخت.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر رضا برنجکار استاد دانشگاه تهران نیز به بحث تجرد یا عدم تجرد روح انسان پرداخت.

وی به تقابل حکمت متعالیه ملاصدرا و مکتب خراسانی اشاره و اضافه کرد: هر دو گروه قبول دارند که نفس، مجرد به معنای تام نیست اما در منشا دچار تمایز هستند.

حجت الاسلام والمسلمین محمدجواد مروارید بیان داشتند: مرحوم پدر، ارائه ادله تجرد نفس را آورده اند و جسمانی نبودن معاد را نیز رد کرده اند و ادله اش را ابطال کرده اند.

وی نخستین محور اندیشه‌های مرحوم آیت الله مروارید را نقد نظریه تبعیض در احکام عقلی دانست و توضیح داد: برخی از اخباریان قائل بودند که بعضی از احکام عقلی حجت هستند و برخی دیگر اعتبار ندارند. این دیدگاه بعدها در آثار فقیهان و متکلمان از جمله مرحوم شیخ اعظم انصاری در رسائل مطرح شد و به ملا محمدامین عسگرآبادی نسبت داده شد. سپس اندیشمندانی همچون محدث جزایری و صاحب هُدی نیز در این مسیر گام نهادند.

به گفته وی، مرحوم آخوند خراسانی در کفایه تلاش کرد از این نظریه دفاعی علمی داشته باشد، اما مرحوم آیت‌الله مروارید با استناد به مبانی عقلی و نقلی، آن را مورد نقد قرار داده و تصریح می‌کند که تبعیض در احکام عقلی روا نیست. زیرا اگر عقل به کشف و ادراک یقینی دست یابد، نمی‌توان اعتبار آن را نفی کرد.

آیت الله مروارید سنگردار عقاید وحیانی بود

مدرس برجسته حوزه علمیه خراسان نیز گفت: آیت الله مروارید سنگردار مسایل علمی و دینی و معارف اسلامی براساس عقاید وحیانی بوده است.

آیت الله سید جعفر سیدان با تجلیل از مباحث علمی مطرح شده در این نشست افزود: حضور در محفل علمی بسیار با اهمیت است چنانکه از منظر عقل و نقل در خصوص آن تاکید شده است.
وی ادامه : خداوند به همگان توفیق دهد تا در سایه لطف و عنایت امام عصر(عج) بتواتیم از منبع بی نظیر وحی استفاده کنیم و از منبع عظیم معارفی وحی غفلت نکنیم.

سیدان تصریح کرد: ان شالله بتوانیم به معارف حقه پایبند شده و آن را نیز نشر بدهیم.

مرحوم آیت الله حاج میرزا حسنعلی مروارید (متولد ۹ مهرماه ۱۲۹۰) از علمای برجسته خراسان و از مدرسان حوزه علمیه مشهد و از چهره های مبارز در به ثمر رساندن انقلاب اسلامی در این خطه به شمار می رود.

این عالم ربانی طلاب و علمای بسیاری را در حوزه علوم و معارف اسلامی تربیت کرد و علاوه بر آن خدمات علمی و اجتماعی بسیاری چون تاسیس مدارس و موسسات علمی، تبلیغی و خدماتی انجام داد.

آیت الله مروارید ۱۴ مهرماه ۱۳۸۳ بر اثر عارضه قلبی در سن ۹۷ سالگی درگذشت و پیکرش در حرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد.