پژوهشکده معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام با همراهی کمیته مرکزی کرسی‌های آزاداندیشی حوزه‌های علمیه دومین جلسه از سلسله نشست‌های گروه روش‌شناسی و مبانی معرفتی را با موضوع «معارف پیش‌مفهومی در فهم بایدها و نبایدهای اخلاقی با تأکید بر عقل اعطایی» در قالب نشستی علمی ترویجی در روز پنجشنبه ۴ خرداد ۱۴۰۲ برگزار نمود. در این نشست که حجت الاسلام والمسلمین دکتر شعبان نصرتی، پژوهشگر پژوهشکده معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام و عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث به همراه حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد رکعی، پژوهشگر پژوهشکده معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام و عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث در آن به ارائه مطلب نموده و حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدباقر میرصانع، عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث کلام ایشان را نقادی نمود، حجت‌الاسلام والمسلمین امیرحسین قنبرزاده، دبیر گروه روش‌شناسی و مبانی معرفتی پژوهشکده معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام دبیری علمی جلسه را بر عهده داشت.
خلاصه نظریه موضوع نشست:
[blockquote author=”” link=”” target=”_blank”]
مدعی اول: بخشی از معارف اخلاقی معارف پیش مفهومی هستند. و در عوالم پیشین و در زیست قبل از دنیایی انسان به معرفت تبدیل شده است. این معارف صرفا به محمولات گزاره های اخلاقی (باید ها و نباید ها) منحصر نمی شود بلکه شامل موضوعاتی مثل ثواب، عقاب، اجر، جزا نیز می شود. بخشی از این معارف در زیست قبل از دنیایی روح، و بخش دیگر در زیست قبل از دنیایی عقل انسان پدید آمده است. این نشست در صدد ارائه ادله نقلی در اثبات این معارف است.
یکی از بحث های ضروری که در معرفت شناسی ادراک بایدها و نبایدها مطرح میشود این است که آیا اخلاق فقط در زیست دنیایی تعریف میشود یا نه گستره اخلاق به عوالم پیشین هم کشانده می شود؟
روشن شدن این مطلب به تنوع ادراک در بایدها و نباید ها منجر می شود و حتی تنوع در خود باید ها و نباید ها را نیز نتیجه می دهد. و از سوی دیگر تنوع در حسن و قبح را ایجاد میکند؛ به عبارت دیگر ما با تنوع در گستره اخلاق میتوانیم به گستره حسن و قبح کمک بکنیم زیرا غالبا حسن و قبح را بر اساس حسن و قبح شرعی یا عقلی مطرح میکنند و بر اساس متعلق حسن و قبح یا منشا آن این مساله را تعریف میکنند که آیا حسن و قبح از هست ها و جنبه های زیبایی شناسی تولید میشود یا از میل ها؟ اگر بخواهیم از یک زاویه دیگری به بحث حسن و قبح و باید ها و نبایدها بنگریم میشود چیزهای جدیدی کشف کرد.
به باور ما باید ها و نباید ها و ادراکشان منشاء های گوناگونی دارد چه در عقل چه در منابع دیگر. عقل بر اساس متودولوژی خود ادراک میکند این ادراک هم در هست ها و هم در باید ها بر پایه روش خاص خود شکل میگیرد. روح وقلب نیز بر اساس روش خاص و فرایند خاص به فهم در هست ها و باید ها دست می یابند. به عبارت دیگر هر یک از بعاد وجودی انسان فراخور خودشان حسن و قبح رو ادراک میکنند.
مدعی دوم: ادعای دوم که در این نشست مطرح میشود این است که عقل چند نوع ادراک بایدها و نبایدها دارد برخی از این ادراک ها ادراک های ذاتی و در درون عقل است و برخی بر اساس تحلیل بدست میآید و برخی دیگر استنتاجی است. دلیل ما بر این مدعی روایاتی است که در کلام اهل بیت علیهم السلام موجود بوده و تاکید اصلی ما در اثبات این ادعا بر روایت عقل و جهل (روایت اول) است، که غالب این روایت جز در برخی الفاظ تواتر لفظی دارد.
[/blockquote]
{گزارش مکتوب نشست به زودی تقدیم خواهد شد}
فایل کامل نشست:
گالری تصاویر:
