ترسیم طبقه روایی ابراهیم بن هاشم قمی و رفع چالش های پیش رو
محل انتشار:
مجله حدیث حوزه، سال نهم، شمارۀ اول، پیاپی 18، بهار و تابستان 1398
مشخصات مقاله:
- مجتبی پورموسی (دانش‌پژوه مرکز تخصصی علوم حدیث حوزه)
- جمال‌الدین حیدری فطرت (استاد مرکز تخصصی علوم حدیث حوزه)
چکیده:
ابراهیم بن هاشم قمی، از راویان فعال شیعی است که نبود شناخت کافی نسبت به شخصیت فردی و علمی وی سبب ایجاد چالشهایی درباره محدوده زندگی وطبقه روایی او شده است. بحث پیرامون طبقه روایی ابراهیم، از دیرباز و از زمان تدوین منابع رجالی پیشین شیعه و حتی جوامع اولیه حدیثی، همواره موردتوجه اندیشمندان بوده است؛ ولی به دلایلی مانند اجمال متون رجالی، جامع نبودن پژوهشهای پیشین و پنهان ماندن برخی قرائن مؤثر در حل مسئله، این موضوع همچنان قابل بحث بوده و بازپژوهی مفصلتر و دقیقتری را میطلبد. این نوشتار، پس از بررسی و بیان محدوده زمانی زندگی و فعالیتهای علمی ایشان، به وا کاوی اصلیترین چالشهای طبقهشناختی وی میپردازد که عبارت است از: امکان روایت از امام رضا و امام جواد ؟عهما؟ و نیز شا گردی وی نزد یونس بن عبدالرحمن و حماد بن عثمان. با بررسی قرائن تاریخی، رجالی و سندی، نبود روایت مستقیم ابراهیم از امام رضا؟ع؟، یونس بن عبدالرحمن و حماد بن عثمان حاصل میشود؛ ولی میتوان شرفیابی وی به محضر امام جواد؟ع؟ در جوانی و در برههای کوتاه و گزارش چند روایت از آن حضرت را به اثبات رساند.
این مقاله در حوزه علوم حدیث و رجال شیعه به بررسی شخصیت و جایگاه روایی ابراهیم بن هاشم قمی، یکی از راویان برجسته حدیث شیعه، میپردازد.
واژگان کلیدی:
ابراهیم بن هاشم، امام رضا (ع)، امام جواد (ع)، یونس بن عبدالرحمن، حماد بن عثمان، طبقه روایی، روایت مستقیم.
ساختار مقاله:
- مقدمه: اهمیت طبقه‌شناسی راویان و نقش آن در تحلیل اسناد روایی.
- زندگی‌نامه ابراهیم بن هاشم: تولد، وفات، اساتید و شاگردان.
- چالشهای طبقه روایی:
- روایت از امام رضا (ع) و امام جواد (ع).
- شاگردی نزد یونس بن عبدالرحمن و حماد بن عثمان.
- بررسی قرائن تاریخی و سندی: تحلیل روایات و اسناد مرتبط.
- نتیجه‌گیری: جمع‌بندی یافته‌ها و پاسخ به چالش‌ها.
نتیجه‌گیری نهایی:
- ابراهیم بن هاشم در حدود سال ۱۸۰ هجری متولد شد و در سال ۲۶۵ هجری درگذشت.
- روایت مستقیم از امام رضا (ع) و شاگردی نزد یونس بن عبدالرحمن رد میشود.
- حضور وی در محضر امام جواد (ع) و نقل چند روایت از ایشان تأیید میشود.
- روایت مستقیم از امام صادق (ع) و امام حسن عسکری (ع) نیز مردود است.
این مقاله با ارائه تحلیل‌های دقیق رجالی و تاریخی، به روشن‌سازی جایگاه ابراهیم بن هاشم در سلسله روات حدیث شیعه کمک می‌کند.
برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید
